An invitation to Vaikunda Ekadasi (வைகுண்ட ஏகாதசி)

Vaikunta Ekadasi is one the important and auspicious days to the Hindus. It is dedicated to Lord Vishnu. It occurs in the Hindu calander, in the month of Margazi (Between December and January).
Also called the 'Mukkoti Ekadasi', when observed, it bestows liberation from the cycle of birth and death.

Why ‘Ekadasi’?

Why ‘Ekadasi’ is so important? According to Hindu calendar (Hindus follow lunar month) the eleventh day of the waxing phase of the moon is dedicated to Lord Vishnu. There are twenty four ‘Ekadasis’ in a year. On this day the Hindus observe fasting to seek the blessings of Lord Vishnu.

Ekadasi day falling in the waxing phase (Shukla Paksha) of the Hindu calendar month Dhanurmasa (Markazhi in Tamil calendar) (December – January) is called Vaikunta Ekadasi. On this most significant and auspicious day Lord Vishnu will enter into the gateway of salvation (Swarga Vasal or Paramapatha Vasal) at the precincts of Vaishnava temples.

Opening of Gateway of salvation

This festival is being celebrated with the opening of Gateway of salvation in the early morning at Srirangam Sri Ranganatha Swamy temple (the most significant among 108 Vaishnavite shrines in Indian subcontinent), Balaji at Thirumala – Thirupathi and Sri Parthasarathy temple, Chennai and many more Vaishnava temples. This gateway will be usually located in the northern side of the temple. The devotees will also accompany the Lord to the gateway of salvation.

Vaikunta Ekadasi-Fasting And Significance

The Legend

The significance of Vaikunta Ekadasi is mentioned in the 'Padma Purana'. As per the legend, the Devas unable to bear the tyranny of 'Muran', a demon, approached Lord Shiva, who directed them to Lord Vishnu. A battle ensued between Lord Vishnu and the demon and the Lord realised that a new weapon was needed to slay Muran.

In order to take rest and create a new weapon, the Lord retired to a cave called 'Himavati' in Badrikashrama. When Muran tried to slay the Lord, who was sleeping, the female energy that emerged from the Lord burnt him to ashes in one look.
Lord Vishnu who was pleased, named the female energy 'Ekadasi' and asked her to claim a boon. Ekadasi, instead beseeched the Lord that people who observed a fast on that day should be redeemed of their sins. The Lord thus declared that people who observed a fast on that day and worshiped Ekadasi, would attain Vaikunta. Thus came into being the first Ekadasi, which was a Dhanurmasa sukla paksha ekadasi.

Vaikunta Ekadasi Fasting

Vaikunta Ekadasi Fasting is an important aspect of the dos associated with it. People fast the whole day and keep vigil.

Special prayers are offered to Lord Vishnu and devotees engage in Japa (Chanting of the Lord's name) and Dhyana (Meditation).

On 'Dasami', the previous day of the observance, devotees who take up Vaikunta Ekadasi fasting are to take only lunch. On Ekadasi, the next day, they have to maintain a complete fast and engage in prayers and meditation of the Lord. They are strictly prohibited from taking rice. That night, people keep vigil the whole night and visit the temple of Lord Vishnu, mostly in the wee hours of the morning.

On this day, the Vaikunta Dwaram or the Swarga Vaasal, 'The Gates of Heaven' are believed to be kept open. The area encircling the sanctum is referred to Swarga Vaasal and devotees throng to gain entry into the temple, to seek the Lord.

Vaikunta Ekadasi Significance

It is important to look at the significance of this auspicious day from the spiritual angle.

The demon Muran stands for the rajasic and tamasic qualities in people, which attributes to lust, passion, inertia, arrogance etc. When one conquers these tendencies, one attains the purity of mind, Sattva, indispensable for attaining moksha, liberation or realisation of the self.

For realising the self as pure awareness, purity of mind is required. Fasting helps to keep tendencies at bay, which could be triggered by intake of certain food. Keeping vigil in the night is symbolic of awareness, or being watchful of the contents of the mind. When the mind is looked at, it becomes still. To abide in the stillness is to attain freedom or peace, acquired through merging of the mind with the self. This is symbolic of the mind automatically being absorbed at the sight of the Lord after the arduous fast and vigil.

The belief that rice is prohibited, owing to the fact that Muran dwells in it, symbolically signifies the fact that eating of rice could get one feel heavy and hamper the vigil to be kept up. This signifies that entertaining negative tendencies could hamper one's progress towards awareness or consciousness.

Observance of the rituals on this auspicious day even without understanding its importance is beneficial. Hence he merits accrued through observing it with piety is believed to be immeasurable.

So let us understand the significance and attain the Grace of the Lord.

According to Padma Purana:

"Ekadasi vrata samam vrata nasti jagattraye anicchaya'pi yat krtva gatir evam vidha'vayoh ekadasi vratam ye tu bhakti bhavena kurvate na jane kim bhavet tesam vasudeva anukampaya"

Ekadasi vrata samam vrata nasti jagattraye

Anicchaya'pi yat krtva gatir evam vidha'vayoh

Ekadasi vratam ye tu bhakti bhavena kurvate

Na jane kim bhavet tesam vasudeva anukampaya

The meaning of the verse: Take the entire three worlds. No fasting is even comparable to the ‘Ekadasi Fasting.’ Any one can attain this Supreme Abode (Vaikuntam), even if he observes this fasting without proper procedure. On Ekadasi day, if one observes fasting with full devotion (procedure is not significant), he will be under the mercy of the Supreme Lord Vishnu. No one can describe the merit achieved by the devotee.

Padma purana

There is a significant evidence for celebrating Ekadasi in the Padma Purana (the second and the most important among eighteen Hindu Puranas). A demon named Muran lived in the Krita Yuga. He obtained super power and started harassing Devas and their subjects. The Devas prayed Lord Vishnu and sought His help. On a Dhanurmasa (December – January) Lord Vishnu transformed into Ekadasi (typical female energy) and fought with Muran. Finally Lord Vishnu established His victory and destroyed Muran, the evil force. Lord Vishnu wanted people remember ‘Ekadasi’ the female energy. Therefore he announced that whoever observe fast and worships Lord Vishnu will attain Vaikuntam and will remain under the lotus feet of Lord Vishnu.

Margazhi Pakal Pathu - RaPathu Festival 

During Dhanurmasa there will be Margazhi Pakal Patthu Rapathtu Festival observed in Srirangam and other important Vaishnava temples. This 21 days festival commences ten days before Vaikunta Ekadasi and follows ten days after Ekadasi. The ten days before Ekadasi is known as ‘Pakal Pathu Festival. A part of Holy Nalayira Dhivya Prabandham (Holy Hymns composed by twelve Azhwars) will be recited during day time (In Tamil pakal means day). The ten days following Vaikunta Ekadasi is called Rapathu Festival. The remaining part of Holy Nalayira Dhivya Prabandham (Tamil Veda) will be recited during early night time (In Tamil Ira means night). The 21 day the holy marriage ceremony between Lord Vishnu and Andal will take place. With this marriage the festival comes to an end.

The austerity is associated with much deeper aspects. This is explained in the Padma Puranam (the second amongst the eighteen puranas), which tells us about the beginnings of Ekadasi with this legend. During the Krita Yuga, also termed the golden age, an asura called Muran harassed both devas and mortals. Unable to bear his tyranny, the devas sought refuge in Shiva. He directed them to approach Vishnu. Vishnu agreed to help the devas and went out to battle with Muran. During the long battle, which lasted one thousand celestial years, Vishnu needed to rest for a while. He entered a beautiful cave called Himavati in Badarikashrama to sleep. Muran wanted to strike Vishnu while he was sleeping. However, Shakti - Vishnu's female energy - emerged out of his body and assumed the form of
a beautiful damsel who fought Muran and vanquished him. When Vishnu awoke he was very pleased and named this maiden as Ekadasi and granted her a boon. The maiden said, "O Lord, if You are pleased with me and wish to give me a boon, then give me the power to deliver people from the greatest sins if they fast of this day". Vishnu granted her the boon and declared that people worshipping her would reach Vaikunta. Thus, it is said, was born the first ekadasi, which was a Dhanurmasa sukla paksha ekadasi. Sages and devout people have been since, observing the ekadasi vrata regularly. Here, the demon Muran represents the tamasic and rajasic qualities in us. The import of the ekadasi vrata is that one can conquer rajasic and tamasic tendencies in us through fasting. This helps us reach our ultimate destination, Vaikuntha, which is the place or stage of no 'kuntitha' or dullness, stupidity and misery.

It is also said that on this day the ksheerasagara manthana (churning of the ocean) took place and the nectar of immortality (amritha) was distributed to the gods. This divine event is interpreted in the following manner. The ocean of milk is the human heart filled with satvic tendencies (kindness, purity and goodness). However, in all of us there exist both types of inclinations, good (devas) and bad (asuras). Only Sadhana or the churning process will throw out the poison in us and we can procure the sweet nectar, which will liberate us from the cycle of birth and death. Shaivaites call this day as Nanjunda Ekadasi, as it was on this day Shiva consumed nanju, the poison that emanated from the churning of the ocean. Some schools of thought believe that Sri Krishna gave the
Gitopadesam to Arjuna on the day of Vaikunta Ekadasi. For the Vaishnavas,
it is a very holy day and should be ideally spent in fasting, prayer and meditation. Devotees look upon this austerity as a means to succeed in their spiritual endeavours. To them it is an activity which will increase their sankalpa (that which is beneficial to them), so as to avoid activities
which are not beneficial to them (vikalpa). Such austerities make a student of spirituality enthusiastic, positive, serene and determined. They finally lead to the understanding that all activities must be only performed for the pleasure of the Lord. Austerity is indeed one of the four legs supporting religion, the other three being purity, mercy and truthfulness.
In his Gitopadesam to Arjuna, Sri Krishna describes the threefold path of austerity and says "deva -dvija-guru-praajna-pujanam-shauchanam-arvajanam-brahmacharyam-ahimsaa-cha-shariram-tapuchyate", which means one must worship the Supreme Lord, the Brahmans, the spiritual master, and superiors like the father and mother. Cleanliness, simplicity, celibacy and nonviolence are also austerities of the body (Bhagvada Geeta 17.14). Truthful speech, which is not offensive to others and the regular
recitation of scriptures, is austerity of speech (17.15). Serenity of thought, compassion, gravity, self-control, purity of purpose, are all austerity of the mind (17.16). This threefold path of austerity, practiced by men whose aim is not to benefit materially but to please the Supreme, leads to a nature of goodness. Sri Krishna finally says that penances and austerities which are performed foolishly, by means of obstinate self-torture, or by destroying or injuring others, are the approach of the ignorant. It is also recommended that one must not perform austerities beyond his capabilities, lest the austerities become mechanical or offensive.
The Padma Purana says: "ekadasi vrata samam vrata nasti jagattrayeanicchaya'pi yat krtva gatir evam vidha'vayoh ekadasi vratam ye tu bhakti bhavena kurvate na jane kim bhavet tesam vasudeva anukampaya" ,which translates as: In the three worlds, there is no kind of fasting which is even comparable to the Ekadasi fast. Even if one performs this fast without a proper attitude, he achieves the Supreme Abode. If one fasts on Ekadasi day, with full devotion, what happens to him by the mercy of the Supreme Lord, I cannot say (the merit he achieves cannot be described). While Vaikunta Ekadasi is observed in all Vaishnava temples, the day isvery special at the Sri Ranganatha temple at Srirangam in Tamil Nadu. On this auspicious day, Lord Ranganatha in all His glory and resplendence enters the Parama Padha Vaasal (the gateway to salvation) at the sacred precincts of the temple at Srirangam, and showers His blessings and grace on mankind.

Vaikunta Ekadashi, also known as Mukkoti Ekadasi, is observed on Margazhi Ekadashi or on the 11th day in Margali month in Tamil Nadu. Vaikunta Ekadashi 2010 date is December 17. It is a major festival in

SriRangam Sri Ranganathar temple (Ranganatha Swamy temple).
Vaikunda Ekadasi is celebrated for twenty one days which is divided to two ten days as ‘Pagal Pathu and ‘Ra Pathu. Lord Sri Ranganatha is adorned with tremendous clothes and grand golden and diamond ornaments to give Paramapada Vasal darshanam to his devotees.

Vaikunta Ekadashi vrata is observed on Dhanur Masa Shukla Paksha Ekadasi or on the 11th day of bright fortnight during Dhanur Masam. Vaikunta Ekadashi 2010 date is December 17. It falls on Margashira Shukla Ekadasi day as per Telugu and Kannada calendars. In North India, this Ekadashi is observed as Putrada Ekadasi. Vaikunta Ekadasi is a grand festival in Lord Vishnu temples. This festival is celebrated with lot of gusto in Tirumala Tirupati Sri Venkateshwara Devasthanam, Sri Rangam Ranganatha Swamy temple, Bhadrachalam Sri Rama Devasthanam, and many more Vishnu temples in South India.
On Vaikunta Ekadasi, a grand procession of Ranganatha swamy idol is held at Thirumamani Mandapam. This procession attracts lakhs of devotees
from all over India. Lord Ranganatha is attired in the form of the King known as Rangaraja. The divine text, ‘Nalayira Divya Prabandham is recited throughout the day in the temple. Bhajans are sung by devotees and the Brahmins.
Vaikunta Ekadashi is known as Putrada Ekadasi in North Indian states. Vaikunta Dwadashi, the day after Vaikunta Ekadasi, is also an auspicious day celebrated with utmost fervor and devotion in Sri Rangam Ranganathar temple. In Kerala, Vaikunta Ekadasi festival is celebrated as Swarga Vathil Ekadasi. This is the most celebrated day in Trivandrum Padmanabha Swami temple.

Mukkoti Ekadasi

Margashirsha maas or Margashira masam is the ninth month as per traditional Hindu calendar. It is believed as one of the auspicious months for Hindus. Margashirsh month is also mentioned in the Bhagavad Gita by Lord Sri Krishna. The below slokam tells about the significance and spiritual importance of margasheersha maas.

Bruhatsama thatha samnam Gayatri Chandasamaham Masanam Margashoham Ruthunam Kusumakarna

It means - Lord Krishna says "I, myself, stay in Bruhathsama in the Samaveda, Gayatri in Chandassu or literature, Margashirsha or Margashira in months and Vasant rithu in rithus or seasons". It is said that performing ritual bath in the Ganga river during Margashirsh month gives the result of ten million grahan snan. Vishnu Puja during the month is highly auspicious. Lakshmi puja is observed on Margashirsh lakshmivar or Guruvar during margashira masam. Vishnu Sahasranama parayana and visiting Vishnu temples in the month is most preferred deeds.

Mukkoti Ekadasi, also known as Vaikunta Ekadasi, is observed on Dhanurmasa Ekadashi or the 11th day of Dhanurmasam. This festival is celebrated with lot of fervor at Vishnu temples in Andhra Pradesh and Karnataka. 'Vaikunta Dwara Darshanam', visiting the Lord through Vaikunta Dwaram (Entrance to Heaven), is the main highlight during Mukkoti Ekadasi day in Vishnu temples. Vaikunta Dwaram is opened on only Vaikunta Ekadashi day which lies at North side to the temple. Devotees observe upavasam (fasting) throughout the day and break their fast on Mukkoti Dwadashi day, the day after Mukkoti Ekadashi. In Kerala, this Ekadasi is celebrated as Swarga Vathil Ekadashi at Trivandrum Padmanabha Swamy Temple. In North India, it is known as Putrada Ekadashi.  துப்புடையாரை அடைவதெல்லாம் சோர்விடத்துத் துணையாவரென்றே ஒப்பிலேனாகிலும் நின்னடைந்தேன் ஆனைக்கு நீ அருள் செய்தமையால் எய்ப்புஎன்னை வந்துநலியும்போது அங்கு ஏதும் நானுன்னை நினைக்க மாட்டேன் அப்போதைக்கு இப்போதே சொல்லிவைத்தேன் அரங்கத் தரவணைப் பள்ளியானே!  பெருமாள்  குறித்து பாடப்பட்ட  நாலாயிர திவ்விய பிரபந்தத்தில் இப்படி கூறுகிறார் பெரியாழ்வார் . அதாவது, ஸ்ரீரங்கத்தில் பள்ளி கொண்டபெருமாளே! தளர்வுற்ற  காலத்தில் காப்பாற்றுவர் என்ற எண்ணத்தில் தகுதி படைத்தவர்களை நம்பி வாழ்வது என்பது உலகத்தின் இயல்பே. நான் தகுதியற்றவன் என்றாலும், உன்னைச் சரணடைந்தேன். ஏனென்றால் 'ஆதிமூலமே' என்று அழைத்த யானைக்காக ஓடிவந்தவன் அல்லவா நீ. அதேபோல எனது கடைசி காலங்களில் ஒருவேளை நோயால் அவதிப்படும்போது,  உன்னை நினைக்க சக்தியற்றவனாகி விடுவேன். அதனால், இப்போதே உன் திருநாமத்தைச் சொல்லி வைத்து விட்டேன் என்கிறது பாடல் வரிகள்.  எனவே தேவரின் நாமத்தை சொல்வதால் கிடைக்கும் நன்மைகளை உணர்த்துகிறது இந்த பாடல். அப்படி தேவரின் நாமத்தை உச்சரிப்பதால் அளவற்ற நன்மைகள் கிடைக்கும். அதேசமயம் வைகுண்ட ஏகாதசி போன்ற புண்ணிய தினங்களில் உச்சரிக்கும் போது மேலும் அதிகமான பலன்கள் கிடைக்கும். ஏன் வைகுண்ட ஏகாதசிக்கு இவ்வளவு சிறப்பு என்பது குறித்து விளக்குகிறார் சொல்லின் செல்வன் பி.என்.பரசுராமன்.  ஞான எந்திரியங்கள் 5. கர்மேந்திரியங்கள்  5. மனசு ஒன்றையும் சேர்த்து பதினொன்றையும் பெருமாளுடன் ஐக்கியப்படுத்தித் தியானம் இருப்பதே ஏகாதசி விரதம். உடலாலும் உள்ளத்தாலும் பெருமாளுடன் ஒன்றியிருப்பதே உபவாசம். (விரதம் மூலம் இறைவனிடம் நெருங்கி வருதலாகும்) மாதம் தோறும் இரண்டு ஏகாதசிகள் வரும். ஒரு வருடத்தில் 25 ஏகாதசிகள் வருகின்றன. 'மாதங்களில் நான் மார்கழி' என்று சொன்ன மகாவிஷ்ணுவுக்குப் பிடித்தமான  மார்கழி மாத வளர்பிறையில் வரும் ஏகாதசி எல்லா ஏகாதசிகளிலும் முக்கியமானது.  இதைத்தான் 'வைகுண்ட ஏகாதசி'  விரதமென மக்கள் அனுஷ்டித்து வருகிறார்கள்.  வைகுண்ட ஏகாதசி விரதம் இருப்பது எப்படி? வாழும் அவசர உலகில் மாதந்தோறும் வரும் ஏகாதசியை  அனுசரிப்பது மிகவும் நல்லது.  பிரதமை திதியிலிருந்து பத்தாவது நாளான  தசமியிலும் துவாதசியிலும் ஒரே வேளை உணவைத்தான் உண்ணவேண்டும். ஏகாதசி நாளில் சூரிய உதயத்துக்கு முன்பாகவே எழுந்து நீராடி, பூஜையில் அமர்ந்து அந்தப்பரந்தாமனை மனதில் தியானித்து வழிபடவேண்டும். அன்றைய தினம் முழுவதும் விரதம் இருந்து பகவத் கைங்கர்யத்தில் ஈடுபட வேண்டும். முதியோர்கள் உடல் நலிவுற்றவர்கள்,  பூஜையில் வைத்து நிவேதனம் செய்யப்பட்ட பழங்களை சாப்பிடலாம்.  பகலில் தூங்காமல் இருந்து, அன்றன்றைக்கு உரிய வேலைகளை கர்மசிரத்தியோடு செய்து முடிக்க வேண்டும். இரவில் விழித்து பகவானின் புகழ் பாடும் பக்திப்பாடல்கள் மற்றும் பாசுரங்களைப் பாடிக்கொண்டு இறை சிந்தனையிலேயே இருக்க வேண்டும். கண்விழித்து இருந்து பகவானின்  நாமத்தைச் சொல்லும் பாடல்கள், பஜனைகள் செய்து, ஆன்மிகக் கதைகளைப் படித்துக்கொண்டோ பாராயணம் செய்து கொண்டோ மனதை ஒருங்கிணைக்க வேண்டும்.  ஶ்ரீ ரங்கம் தொடங்கி திருப்பதி வரை உள்ள வைணவக் கோயில்களில் சொர்க்க வாசல் திறப்பு நிகழ்ச்சி சிறப்பாக நடந்தேறும். இதில் பங்கேற்க லட்சக்கணக்கான மக்கள் இறைவனின் அருட்கடாட்சத்தைப் பெற வரிசையில் காத்திருந்து  சொர்க்க வாசல் வழியாகச் சென்று இறையருளைப் பெறுவார்கள். மறுநாள் துவாதசி நாளில்  காலைக் கடன்களை முடித்துவிட்டு விருந்தினர்களுக்கு, அகத்திக் கீரை, நெல்லிக்கனி, சுண்டைக்காய் ஆகியவற்றோடு அமுது படைத்து உண்ண வேண்டும்.  என்ன செய்யக்கூடாது? இரவில் கண்விழித்திருக்க வேண்டும் என்பதற்காக தாயம் ஆடுவார்கள். அதற்கு பேசாமல் தூங்கி விடுவதே நன்று. ஏனெனில் எந்த வீட்டில் தாய சத்தம் கேட்கிறதோ, அந்த வீட்டில் லட்சுமி தேவி குடியிருக்க மாட்டாள். அந்த விளையாட்டின்போது, இதோ 2 போட்டு உன் தலையை கொய்கிறேன், 4 போட்டு உன் வெட்டுகிறேன் என கூறிக்கொள்வார்கள். ஒரு தெய்வத்திற்கு உகந்த நாளில் இப்படி அபச குண வார்த்தைகளை கேட்டால் எப்படி இறவனின் அருள் கிட்டும்? சினிமாவுக்கு செல்வார்கள், தொலைக்காட்சி நிகழ்ச்சிகளை பார்த்துகொண்டே கண் விழித்திருப்பார்கள். இதுவும் தவறே. அதேபோல பரமபத விளையாட்டு ஆடும் வழக்கம் உள்ளது. இதையும் செய்யக்கூடாது.  ஏகாதசி அன்று உணவு அளிக்கவும் கூடாது. அந்த உணவை ஏற்கவும் கூடாது எனபது சாஸ்திர நியதி. ஏகாதசி நாளில் விரதம் இருப்பது நம்மைப் படைத்த இறைவனுக்கு நன்றிசெலுத்துவதாகும்.  இதனால் நம் மன அழுக்கைப் போக்கி எண்ணங்களை, தூய்மை அடைய செய்வது மிகவும் எளிதாகும். மனத்தூய்மை அடைந்தாலே, இனிமையான வாழ்க்கை  நமக்கு அமைந்திடும். மனம், வாக்கு செயல் மூன்றையும் ஒரே நிலையில் நிறுத்துவதுதான் ஏகாதசியின் நோக்கமாகும். மூன்றும் ஒரு நிலையில் இருக்கும்போது நாம் நினைத்த காரியம் எளிதாக நிறைவேறிடும்.